We kennen allemaal de metafoor van het glas dat half leeg of half vol is. Optimisten leven langer en zijn minder vaak ziek. De kracht van het positief denken is al vele decennia een veel besproken onderwerp. Ik kom er toch nog even op terug omdat ons onderzoek het nut hiervan heeft aangetoond. Juist in deze onrustige en bedreigende wereld kunnen we best wat optimisme gebruiken. In het verleden heeft men het positief denken te eenvoudig voorgesteld. Mensen die van nature positief zijn ingesteld hebben er geen boodschap aan en zij die het leven door een zwarte bril zien, hebben er de grootste moeite mee om positief te denken. Voor deze laatste groep is positief denken bedoeld en dan heeft men meer nodig dan een goedkope slogan. De vraag dringt zich op hoe we mensen behulpzaam kunnen zijn die het moeilijk hebben om van een negatieve naar een positieve levenshouding over te schakelen. We moeten handvaten aanreiken zodat de stap naar het positief denken mogelijk wordt. We plaatsen het positief denken in een veel ruimere context.
Het zijn de genen
We worden als optimist of als pessimist geboren, dat hangt van ons temperament af. Dat betekent nog niet dat we ons hele leven zo moeten blijven. Optimisten kunnen door negatieve omgevingsfactoren, door ziekte of tegenslag hun overvloed aan positieve levenshouding verliezen. Aangeboren optimisme moet men onderhouden, voeden en ondersteunen. Er is immers geen enkele garantie dat men als optimist alle tegenslagen kan overwinnen. Bovendien lopen optimisten het gevaar dat ze hun problemen gemakkelijk weglachen, hun ogen sluiten of te gemakkelijk relativeren. Pessimisten kunnen door inzicht, motivatie en trainingen hun negatieve verleden overwinnen en een positieve levenshouding aannemen. Dat kost aanvankelijk flink wat inzet. De kracht van positief denken betekent het negatieve ombuigen naar het positieve. Voor sommigen kan dit een lange en moeizame weg zijn waarbij ondersteuning en begeleiding noodzakelijk is. Positief denken ontstaat niet door een vingerknip, maar via een goed overwogen stappenplan.
Tevredenheid
Wij kennen allemaal mensen die alles hebben om gelukkig te zijn: een mooi huis, twee flinke auto’s, een goede job, een stevige relatie, brave kinderen en toch blijft er een ondertoon van ontevredenheid. Ze worstelen met een zwaar gevoel dat doordrenkt is met angst, onzekerheid en twijfels of ze voelen zich bedreigd door de maatschappelijke druk. Vaak zijn deze mensen materialistisch ingesteld, sterk beïnvloed door de media en de reclame. Voor hen is het leven het nastreven van doelen op korte termijn met te weinig inhoud en dan is het te begrijpen dat de vreugde bij ieder doel dat bereikt wordt van korte duur is en snel wegebt in een gevoel van leegheid, ontgoocheling en pessimisme. Zij troosten zich door zich weer snel op een ander doel te richten, maar het is niets anders dan een herhaling van een eerder opgelopen ontgoocheling. Er zijn mensen die zodanig negatief zijn ingesteld, dat ze initiatiefloos zijn, ze beginnen er niet eens aan. Het lijkt wel of ze niet meedraaien en aan de zijlijn bedrukt blijven kijken naar hen die wel van het leven durven genieten. Pessimisme steunt op negatief denken en dat is erg complex. Aan de kracht van positief denken wordt niet getwijfeld en uiteraard wil iedere pessimist een optimist zijn, maar het is een moeizaam proces waar men zich voor open moet stellen en bereid moet zijn er de nodige inspanningen voor te leveren.
Zijn genezende kracht
Positief denken heeft zowel psychisch en fysiek een enorme krachtige werking. Dit is logisch omdat er een diepe samenhang is tussen lichaam en geest. Positief ingestelde personen zijn minder vatbaar voor infectieziekten, hart- en vaatziekten en psychische stoornissen. Therapieën die zij ondergaan of medicijnen die ze slikken werken beter door hun positief denken. Positief ingestelde mensen ontspannen zich gemakkelijker. Onderzoek toont aan dat tijdens een ontspannen toestand er meer afweercellen worden geproduceerd dan tijdens een stresstoestand. Patiënten die geloven in hun genezing hebben meer kans om te genezen of ze afremmen hun ziekte zodanig af dat ze meer mogelijkheid hebben om te genezen. In ziekenhuizen stelt men vast dat mensen die positief tegenover hun operatieve ingreep staan, alles beter ondergaan. Als men ontspannen is, gaan de aders open zodat het bloed door het hele lichaam stroomt en warmte, zuurstof en voedsel aanvoert en gifstoffen afvoert. Positief denken is niet direct vergelijkbaar met beweging, maar heeft een vergelijkbaar effect.
Iedereen kan positief denken
Een positief of negatief denkpatroon wordt door de persoonlijkheid bepaald. Een persoonlijkheidsanalyse helpt om zich beter te leren kennen. Dat is nodig om over te schakelen op een positieve ingesteldheid. Een negatieve instelling heef altijd een dieperliggende oorzaak en die moeten we opsporen. De typologie van de vier temperamenten is een prachtig instrument om de aangeboren persoonlijkheid te achterhalen. Hiermee kan men de optimisten en de pessimisten, maar ook de extraverte en introverte persoonlijkheden snel onderscheiden. Extraverte persoonlijkheden stellen zich gemakkelijk open, nemen snel contact op met anderen, bespreken hun problemen en zoeken snel naar een oplossing. Introverte persoonlijkheden sluiten zich af, praten niet over hun problemen, tillen zwaar aan alles en hebben een negatieve ondertoon. Ze wekken gemakkelijk zelfmedelijden op, hebben depressieve neigingen en gaan ontevreden en onzeker door het leven.
Een temperament is genetisch bepaald en toch kunnen we binnen het aangeboren persoonlijkheidsprofiel veel corrigeren. Corrigeren betekent bijsturen binnen de grenzen van de persoonlijkheid. Eerst moet men inzicht krijgen in zijn persoonlijkheid en de negatieve kwaliteiten opsporen en deze proberen te aanvaarden. Neem nu bijvoorbeeld een perfectionist die voortdurend bezig is met orde te scheppen in zijn leven en in dat van anderen en zich voordurend ergert aan de wanorde die men overal tegenkomt. Een dergelijk persoon kent geen positieve uitstraling. Als men er in slaagt om het overdreven gevoel van orde en netheid te relativeren, dan is men minder kritisch en pessimistisch. Juist deze mensen zullen door hun gevoel voor discipline gemakkelijk een positieve boodschap uitdragen. Zij zullen nooit sloddervosjes worden, maar dat hoeft niet. Met een beetje inspanning kan men positief denken door aan zijn persoonlijkheid te werken. Positief denken is verbonden met persoonlijkheidsvorming.