Er verschijnen in de media de laatste tijd regelmatig vijandelijke berichten die het belang en betrouwbaarheid van gezonde voeding in twijfel trekken. De consument toont steeds meer een bewust koopgedrag en kiest liever kwaliteit dan kwantiteit. Alles wordt duurder terwijl de lonen stabiel blijven en dat is bepalend voor een veranderend koopgedrag. Daarnaast tonen wetenschappers aan dat het huidig voedingssysteem met het gebruik van voedingsadditieven (E-nummers), zoetstoffen en industriële bereidingen het risico op kanker, suikerziekte, Alzheimer of andere aandoeningen vergroot. De verspreiders van nepinformatie kennen maar één argument: niet wetenschappelijk bewezen, maar dat maakt al lang geen indruk meer. De macht ligt bij de consument, want wat niet langer geaccepteerd wordt, blijft in de rekken onaangeroerd liggen. Hersenonderzoekers leggen een verband tussen milieuvervuiling en Alzheimer, ADHD en autisme.
Schaamteloos
Wij zijn in een stadium gekomen dat steeds meer mensen preventief handelen en geen risico’s nemen in afwachting dat wetenschappers het wel eens geraken. In de voedingsindustrie merkt men de gevolgen van dit groeiend bewustwordingsproces, ook al is dat nog niet algemeen. Men beseft dat door de moderne communicatie-mogelijkheden een opmerking of een waarschuwing heel snel en massaal verspreid wordt. Een druk op de knop volstaat om aan honderdduizend mensen of meer een kritische boodschap over te brengen. Als men de media een beetje volgt, valt men van de ene verbazing in de andere. Het verspreiden van nepinformatie is wel in, maar is onaanvaardbaar. De schaamteloosheid kent geen grenzen meer. Wat vind u van titels als: Biovoeding heeft geen nut, lokaal niet altijd beter, snacks zijn ongezond maar milieuvriendelijk, met bio help je het milieu niet vooruit, vegetarisch eten niet perse goed voor het klimaat, dagen zonder vlees, het privilege van wie het kan betalen, hoogmoed op een bedje sla, natuurlijke suiker bestaat niet, honing is ongezond, obesitas is geen teken van luiheid, maar van gulzigheid enz.
Positieve geluiden
Prof. Dr. Johan Albrecht is als Milieueconoom verbonden aan de universiteit van Gent en schreef onlangs in de krant een positief artikel over ‘Tournée Minerale’ en ‘Dagen zonder vlees’. Hij zegt: ‘Ik zie de acties ‘Dagen zonder vlees’ eerder als een voorbode van de rendabelste transitie die we als maatschappij kunnen maken. Voor elke verandering zijn er twee hefbomen essentieel: informatie en netwerken. De zoektocht naar een optimale levensstijl zal altijd een open einde kennen, maar het grote plaatje is intussen wel duidelijk. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kan 80% van de voortijdige sterfgevallen als gevolg van hartaandoeningen, beroertes of diabetes vermeden worden door te kiezen voor een gezonde levensstijl.’ Professor Albrecht ondersteunt zijn artikel met een overtuigende uitspraak: ‘Bill Clinton koos voor een plantaardig dieet na een derde hartoperatie en kon daardoor zijn hartproblemen oplossen en de medicatie afbouwen.’
Tegenaanval
Twee dagen later verscheen in dezelfde krant een artikel met als titel ‘Hoogmoed op een bedje sla’ door Dr. Hans Van Brabant, cardioloog die meent met vage onzin dit prachtige artikel te moeten ontkrachten. Hij zegt: ‘Het is overigens niet moeilijk om voedingsstudies te vinden die tot tegengestelde conclusies komen. Een belangrijke reden daarvoor is dat het nagenoeg niet mogelijk is om een betrouwbare studie te doen die de impact van de voeding op de gezondheid bewijst.’ En verder zegt hij: ‘Het valt wetenschappelijk niet aan te tonen of een redelijk gebruik van vetten, koolhydraten, zout, alcohol of andere voedingsmiddelen, nuttig, neutraal of zelfs schadelijk is voor de gezondheid. Het getuigt daarom van hoogmoed om op grote schaal mensen aan te zetten om bepaalde gangbare voedingsgewoonten te verlaten ‘omdat het goed is voor de gezondheid.’ Onder het motto van vrije meningsuiting krijgt men iedere vorm van nepinformatie verkocht, maar mag een democratische pers zich laten misbruiken? Het lijkt allemaal op een georkestreerde tegenaanval om de kritische consument de mond te snoeren. De een reageert vanuit zijn intellectuele bekrompenheid, de ander als verdediger van de voedingsindustrie. Iedere kritische houding van de verbruiker houdt voor de producenten gevaren in. We begrijpen hun onrust, maar met nepinformatie lost men het probleem niet op. Het is de consument die bepaalt wat in de rekken ligt.
Waardeloos voedsel
We gaan er vanuit dat de voeding die in de supermarkt wordt aangeboden, nog weinig met voedsel heeft te maken. De basis van het voedsel is de plant die enerzijds uit de aarde zijn voedingsstoffen en water haalt en anderzijds via het proces van de fotosynthese lichtenergie. Door deze wisselwerking worden de voedingsstoffen eiwit, vet en koolhydraten gevormd alsook een aantal hulpstoffen zoals vitaminen, mineralen, bioactieve substanties enz. In een voedingsmiddel zijn deze nutriënten in ongeschonden toestand aanwezig. Tijdens de bereiding in eigen keuken worden beschadigingen aangebracht, maar die zijn niet vergelijkbaar met de grootschalige industriële bereidingen. Voedingsmiddelen worden in de fabrieken verwerkt tot voedingsproducten en op diverse wijze verpakt met een ruime vervaldatum die over meerdere jaren gaat. Om dit mogelijk te maken zijn er voedingsadditieven (E-nummers) nodig die niet altijd onschuldig zijn. Om de kritische consument de pas af te snijden worden de E-nummers op het etiket vaak weggelaten en vervangen door hun wetenschappelijke naam zodat de consument niet weet dat het om additieven gaat. Voedingsproducten hebben totaal geen versheid en dienen voor het gebruik nog eens opgewarmd te worden, waardoor de nutriënten nog meer beschadigd geraken. Men moet steeds grotere hoeveelheden eten om er het nodige uit te halen, wat overgewicht veroorzaakt.
Om het eenvoudig te houden, maak een onderscheid tussen voedingsmiddelen die vers te koop worden aangeboden en die uzelf bereidt en voedingsproducten die al verwerkt en verpakt zijn. Geef in de mate van het mogelijke de voorkeur aan voedingsmiddelen. De Europese Academie doet al jaren aan voedingsonderzoek en heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan gezonde voeding. Volg eens een open cursus ‘Algemene voedingsleer’ of ‘Bijzondere voedingsleer’ of volg een opleiding waarin het vak voeding is opgenomen. Surf naar www.europeseacademie.be