Eeuwenlang is het Westen trouw gebleven aan zijn inlandse kruiden die in de eigen omgeving groeien en in de kruidenboeken staan beschreven. De laatste jaren maken we steeds meer kennis met kruiden uit vreemde landen. Dat mag geen probleem zijn op voorwaarde dat deze kruiden door hun goede eigenschappen een aanvulling zijn op onze inlandse kruiden. Een van deze nieuwe kruiden is de ‘Zegepalm’ (serenoa repens (Bartram) Small). De zegepalm behoort tot de palmachtige en bloeit van februari tot half april. De bloemen zijn meermalen vertakt en crèmekleurig. Deze palm komt vooral voor in de kustgebieden van de zuidelijke staten van Amerika. De donkerrode vrucht, zo groot als een olijf, zit in het midden van de geelgroene veren. De palm heeft een geringe hoogte. Aan de Nederlandse naam ‘Zegepalm’ mag getwijfeld worden omdat men in Duitsland spreekt van Sägepalm wat zaagpalm betekent. In sommige kruidenboeken wordt de juiste Nederlandse naam ‘zaagpalm’ of ‘zaagbladpalm’ gebruikt. Andere namen zijn dwergpalm of Sabal. Vroeger werd het Latijnse woord serrulata gebruikt, wat fijn gezaagd betekent en wijst op de gekartelde bladeren van de palm.
Voor de Indianen had deze plant eeuwenlang een veelvuldig gebruik. Van de bladeren werden de daken van de hutten gemaakt, maar ook matten en allerlei vlechtwerk. Ze leverden vezels voor borstels en kussens. De eetbare vruchten werden bewaard en als wintervoeding gebruikt. De Indianen persten de vruchten en vermengden het sap met anijswortel om er een afrodisiacum van te bereiden. De vruchten hebben een ruim werkingsspectrum en worden als genezend kruid gebruikt. Het aroma van de vruchten doet denken aan de smaak van noten en vanille. De vruchten bevatten talrijke geneeskrachtige inhoudsstoffen zoals diverse fytosterolen, vette olie zoals palmetto-olie, triglyciriden en vrije vetzuren, maar ook oleïnezuur, laurinezuur, myristinezuur en nog vele nadere inhoudsstoffen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de Indianen dit kruid op een juiste manier gebruikten. De vruchten worden gebruikt bij plasproblemen als gevolg van een vergrote prostaat. Het zijn vooral de olieachtige bestanddelen van de vruchten zoals vette olie met sterinen die verantwoordelijk zijn voor het positief effect bij een vergrootte prostaat. Aan de lange keten koolhydraten wordt een ontstekingsremmende werking toegeschreven zoals bij ontstekingen van de blaas, urineleider, teelbal en prostaat.
Het is tegelijkertijd een goed vrouwenkruid en helpt bij borstklierontsteking, incontinentie, eierstokproblemen en ontsteking van de urineleider. Zegepalm wordt niet gebruikt door zwangere vrouwen omwille van zijn hormonale werking alsook niet bij kinderen onder de twaalf jaar. De olie wordt gebruikt tegen bronchitis, hardnekkige hoest, slapeloosheid en haaruitval. Volgens Dr. Siegfried Bäumler helpt dit kruid vooral bij goedaardige prostaatvergroting door vermindering van cellen in het prostaatweefsel. De werking van bepaalde enzymen worden er door afgeremd en brengt hierdoor de hormoonwerking in balans. Het nachtelijk plassen of de overmatige drang tot plassen wordt er door afgeremd terwijl de straal er krachtiger van wordt.
De zegepalm is niet geschikt voor het bereiden van een kruidenthee, maar wordt hoofdzakelijk in diverse kruidenpreparaten gebruikt. Voor de juiste toepassing zijn er kant-en-klaar preparaten verkrijgbaar in de natuurvoedingswinkel of apotheek. Op het etiket of de bijsluiter vindt u de juiste gebruiksaanwijzing. Men gaat er vanuit dat de dagelijkse dosis droge stof 320 mg bedraagt. Bij prostaatkanker of een andere vorm van hormonale kanker is het aanbevolen om een arts te raadplegen en het gebruik van Zegepalm samen te bespreken. Zegepalm wordt over het algemeen goed verdragen en kent weinig of geen bijwerkingen. In eerder zeldzame gevallen treden er maagklachten op als mogelijke bijwerking. Er zijn geen risico’s bekend, zelfs niet bij langdurig gebruik. Uit divers onderzoek is gebleken dat kruidenpreparaten op basis van zegepalm wel degelijk een gunstige werking hebben bij allerlei plasproblemen. Dat werd door 18 klinische onderzoeken bevestigd. Laten we er nog aan toevoegen dat de zegepalm zich niet laat kweken zodat uitsluitend de wilde planten worden gebruikt voor medicinaal gebruik. De gekweekte exemplaren leverde slechts 5% inhoudsstoffen op.
Door Jan Dries