De tomaat staat bekend als dé ideale vrucht om de prostaat te beschermen tegen ontsteking, vergroting of prostaatkanker. Het is geen uitgesproken mannenvrucht, want ook voor vrouwen is de tomaat erg gezond. De tomaat is in de westerse keuken niet meer weg te denken. Iedereen waardeert zijn felrode kleur, zijn rijkelijk sap, zijn krachtig aroma en zijn frisse, licht zure smaak. De tomaat (Lycopersicon esculentum) behoort tot de plantenfamilie Solanaceae of de nachtschade en is botanisch sterk verwant aan de aardappel, de aubergine en de paprika. Nachtschade betekent dat deze vruchten rijpen zonder licht.

De tomaat komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. De wilde tomaat staat dicht bij de kerstomaat met zijn kleine vruchten. Pas in de 19de eeuw heeft de tomaat moeizaam de weg naar Europa gevonden. Tomaten doen het bijzonder goed in Zuid-Europa wegens de gunstige weersomstandigheden. De tomaat heeft een dun, maar sterk velletje dat moeilijk verteerbaar is. Daaronder bevindt zich de wand van de vrucht met het heerlijke rode vruchtvlees en drie holle ruimtes rond een kern, die iets lichter van kleur is, waarin de zaadjes in een geleiachtige substantie liggen opgeslagen.

De tomaat is een vrucht die niet tot de fruitsoorten, maar tot de groente wordt gerekend zoals de paprika, meloen, komkommer, courgette enz. Zij bevatten, in tegenstelling tot de fruitsoorten, weinig suiker (koolhydraat) en hebben geen zoete, maar eerder een hartelijke smaak. Tomaten worden op kamertemperatuur bewaard, in de koelkast verliezen ze aan smaakstoffen. Als men tomaten toch in de koelkast bewaart, laat ze dan enkele dagen op kamertemperatuur herstellen.

 

Kankerremmende werking

De tomaat heeft wel degelijk een kankerremmende werking die toegeschreven wordt aan het rode pigment ‘lycopeen’. Deze natuurlijke kleurstof is een lid van de uitgebreide familie van de carotenoïden die voor de gele, oranje en rode kleur van talrijke voedingsmiddelen zorgt. Bètacaroteen wordt omgezet in vitamine A, maar is geen lycopeen. De tomaat is kwantitatief gezien de belangrijkste leverancier van lycopeen en komt in andere vruchten slechts matig voor. Vet verbetert de opname van lycopeen, vandaar dat op een tomatensalade altijd een weinig olie wordt gebruikt.

In landen waar veel tomaten worden gegeten, komt minder prostaatkanker voor. Lycopeen is net als bètacaroteen een uitstekende antioxidant en stimuleert bepaalde enzymen die weefselgroei tegengaan. Lycopeen remt de hormonen af die verantwoordelijk zijn voor de overdadige groei van het prostaatweefsel en gaat de celgroei in het weefsel tegen. Men heeft vastgesteld dat lycopeen zich in het lichaam bij voorkeur in de prostaat opslaat en daar een beschermende functie uitoefent. Onderzoekers wijzen er op dat de tomaat niet alleen gunstig werkt bij prostaatkanker maar evenzeer bij andere vormen van kanker. De moleculaire processen die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van verschillende soorten kankers lijken vaak op elkaar. De tomaat mag niet in het dieet ontbreken, zowel in de preventie van kanker als bij de ondersteuning van het genezingsproces.

Sommige onderzoekers gaan er vanuit dat het lycopeen gemakkelijker wordt afgegeven als tomaten gekookt of gebakken worden. Theoretisch is dat juist omdat de warmte de structuur opent en daardoor de inhoud sneller vrij geeft, maar verteren is een enzymatisch proces op lichaamstemperatuur. Kook- en baktemperaturen beschadigingen de lycopeen en alle nutriënten. In de literatuur wordt tomatenketchup vaak aanbevolen omwille van zijn hoge concentratie aan lycopeen, maar dat is geen goede oplossing. De tomaten zijn gekookt, gezoet met industriesuiker en bevatten voedingsadditieven. Het gehalte aan tomaat is bepalend voor de prijs. Goedkope tomatenketchup bevat weinig tomaten, veel vulstof en uiteraard kleur- en smaakstoffen. Laten we het liever zo natuurlijk mogelijk houden.     

 

Andere genezende werkingen

De tomaat is arm aan suiker (3,5%), maar bevat erg veel water (94%) en vooral veel kalium (297 mg/100 g), vandaar zijn waterafdrijvende en bloeddrukverlagende werking. De vitamine B7 (biotine) komt er rijkelijk in voor. Deze vitamine activeert de vet- en suikerstofwisseling en de productie van vetzuren, helpt bij de opname van vitamine C, die in de tomaat redelijk goed aanwezig is, zorgt voor de huid, het haar en de nagels en voor de zenuwen en het ruggenmerg. Vitamine B3 is eveneens in de tomaat goed vertegenwoordigd en zorgt voor de gezondheid van de huid, zenuwen en spijsverteringsorganen, verlaagt het cholesterolgehalte, verwijdt de bloedvaten en voorkomt premenstruele hoofdpijn. Vitamine B6 speelt als co-enzym een belangrijke rol bij de omzetting van aminozuren in neurotransmitters en biogene amines, vandaar de positieve invloed van de tomaat op het gevoelsleven.

De vitamine B9, beter bekend als foliumzuur, komt rijkelijk in tomaten voor. Foliumzuur is belangrijk voor zwangere vrouwen omdat deze vitamine de ontwikkeling van de zenuwcellen bij het embryo en de foetus regelt. Foliumzuur bevordert de vorming van de rode bloedcellen en voorkomt bloedarmoede. Tomaten worden in talrijke gerechten, sausen en soepen gebruikt. Wil men de genezende kracht benutten is het aan te raden de tomaat rauw of in de vorm van tomatensap te nuttigen. Er zijn vele soorten tomaten: de gewone ronde tomaat, de vleestomaten, de langwerpige tomaten, de trostomaten en de kerstomaatjes. Deze laatste staan nog vrij dicht bij de wilde tomaat en zijn bijzonder rijk aan voedingsstoffen en genezende inhoudsstoffen. Zij verdienen zowel in de keuken als in de voedingstherapie extra aandacht.

 

Tomatine

Tomatine is een defensieve alkaloïde die voornamelijk voorkomt in de wortel en de bladeren en die bij het rijpen helemaal uit de vrucht verdwijnt. Onterecht heeft men te lang de tomaat als nachtschade een bedenkelijke reputatie gegeven. Tomatine is een vrij onschuldige alkaloïde en is niet vergelijkbaar met die in tabak, belladonna, alruinwortel of de doornappel voorkomt.

 

Blog in samenwerking met:

www.europeseacademie.be

www.natuurgeneeskundigen.be en

natuur-en-gezondheid.skynetblogs.be