De wereld is geschrokken omdat de zwarte Amerikaan George Floyd vermoord werd omwille van zijn huidskleur en vooral omdat dit het zoveelste geval is. De zwarte gemeenschap in de VS heeft het initiatief genomen om hun afkeer en verontwaardiging te tonen door middel van protestmarsen. Wat in de VS gebeurt, kan ook hier gebeuren en daarom werden in alle grote Europese steden betogingen georganiseerd. Racisme is anderen vernederen en discrimineren op basis van ras, huidskleur, cultuur, religie, taal, mentaliteit en gewoonten.
Laten we op dit vreselijke onderwerp ingaan.
Territorium
Racisme ontstaat gemakkelijk uit onwetendheid, uit angst voor overheersing of verdringing van de eigen cultuur, uit maatschappelijke frustratie, vanuit een diepgeworteld ongenoegen of door zich te laten meesleuren door de goedkope slogans van populisten of extreme groeperingen. Ieder mens heeft een territoriaal gevoel. Dit wil zeggen dat we ons spontaan afsluiten voor ongewenste personen en alleen toelaten wie we wensen. Dat is geen racisme, het is een natuurlijke bescherming van onszelf en onze eigenheid. De tijd dat we in dorpen woonden waar iedereen elkaar kende, hetzelfde dialect spraken en een aanvaardbare mentaliteit de dorpssfeer bepaalde, is voorbij. We leven in een multiculturele samenleving met mensen van over heel de wereld, in grote woonblokken, anonieme straten en supermarkten waar we zelden iemand ontmoeten die we goed kennen. De maatschappelijke eenzaamheid is enorm groot. We zijn meer vertrouwd met virtuele mensen van op tv of vanuit de media dan de eigen buren. Racisme bestrijden betekent verbindingen aangaan, samen een nieuwe gemeenschap vormen op basis van wederzijds respect en dat heeft tijd en maatschappelijke veranderingen nodig. Veel burgers hebben angst om hun laatste stukje territorium te verliezen. Deze angst is ongegrond omdat we in welke soort samenleving we ook leven, het territoriaal gevoel behouden. Het behoort immers tot onze basisbehoeften. Trouwens, autochtonen hechten nog meer waarde aan hun territorium omdat ze terecht hun eigenheid en cultuur afschermen tegen het brutale gedrag van racisten.
Onmenselijk gedrag
Racisme is het onmenselijk gedrag dat men toont tegenover hen die niet van hier zijn. Het remt ieder integratieproces af. De zwarten in de VS zijn de nakomelingen van de slaven die via de slavenhandel als vee verhandeld en behandeld werden. In plaats dat de Amerikanen enige vorm van schroom zouden tonen tegenover de misdaden van hun voorouders, behandelen ze hun zwarte medeburgers als ongedierte. De Latino’s zijn voor hen indringers, net als de immigranten en vluchtelingen die van heinde en ver komen om hun levensbestaan een nieuwe kans te geven. De blanke Amerikaan vergeet dat hun land juist door immigratie is ontstaan en dat het van de Indianen, de oorspronkelijke bewoners, met geweld is afgenomen. De VS is een schoolvoorbeeld hoe een samenleving uit de hand kan lopen. Er ontbreekt iedere vorm van verbinding en samenhorigheid.
Mentaliteitsverandering
Racisme betekent dat men zich bewust niet openstelt voor anderen, hen geen kansen gunt, hen vernedert en uitsluit van maatschappelijke en economische mogelijkheden. Racisme ontstaat door de multiculturele samenleving niet te accepteren. Iedere socioloog zal ruiterlijk toegeven dat het bijzonder moeilijk is om een multiculturele samenleving in goede banen te leiden. Er zijn gigantische problemen omdat een dergelijke samenleving niet organisch is gegroeid, maar een gevolg is van een dominerende witte samenleving waar alleen economische belangen gelden. In de jaren vijftig van de vorige eeuw hebben we de zogenoemde ‘gastarbeiders’ naar hier gelokt om onze economische droom te realiseren. Onze leiders zijn de grondleggers van een multiculturele samenleving die ze nu zelf bekritiseren. Door geopolitieke fouten, door oorlogen en armoede in de derde wereld is er een ware volksverhuizing ontstaan.
Een traag en complex proces
Racisme bestrijden is een traag en complex proces. De intentie om racisme op een rationele manier te bestrijden is de eerste stap. Het is niet zo moeilijk om eenvoudige regels uit te werken die tot een positieve mentaliteit kunnen leiden. Iemand met een andere huidskleur heeft achtmaal meer kans om door de politie gecontroleerd te worden. Niet de huidskleur, maar een afwijkend gedrag is doorslaggevend om iemand te controleren. Racisme remt de integratie af en heeft een negatieve invloed op de maatschappelijke ontwikkelingen. We hebben de neiging om racisme toe te schrijven aan straatrakkers die hun weg in de samenleving niet vinden. Racisme ontstaat in het brein van traditioneel ingestelde intellectuelen en machthebbers die daar niet openlijk voor uitkomen en hun boodschap langs sluipwegen via de media en politici verspreiden. Er wordt een racistische mentaliteit gekweekt waar de brave burger zich in terugvindt. Daarom is racisme zo moeilijk te bestrijden. ‘Eigen volk eerst’ is een verwerpelijke slogan, maar de racistische partij doet het steeds beter bij de verkiezingen, vooral jongeren voelen zich hierdoor aangesproken. Dit is verontrustend en toont aan dat we er nog lang niet zijn.
Aanvaarding van de multiculturele samenleven
De overheid is er nog steeds van overtuigd dat inburgeren kan door een taalcursus te volgen, door kennis te maken met gebruiken en gewoonten uit het gastland of door de kleding aan te passen. Wie de taal spreekt, doorbreekt talrijke barrières en heeft meer kansen. Racistisch geïnspireerde politici stelden enkele jaren geleden voor dat kinderen van vreemde origine thuis alleen Nederlands zouden spreken. Voor hen is integreren de eigenheid afleggen om op korte tijd een nieuwe identiteit aan te nemen. Pedagogen pleiten onlangs nog dat deze kinderen juist meer kansen moeten krijgen om de eigen moedertaal goed te leren en stellen tweetaligheid voorop. Men kan pas integreren vanuit een stabiele eigenheid. Om in een andere gemeenschap te integreren heeft men drie generaties nodig. De eerste generatie blijft mentaal en emotioneel verbonden met het thuisland. De tweede generatie leeft tussen twee werelden, de wereld van hun ouders en deze van het gastland. Ze zijn trots op hun herkomst en hechten veel belang aan hun identiteit. Een aantal jongeren uit de tweede generatie vinden geen aansluiting en geraken daardoor aan de zelfkant van de samenleving met een verhoogd risico voor criminaliteit. Pas de derde generatie is volkomen geïntegreerd, hoewel er nog steeds een sterke band is met de grootouders. Politici moeten beseffen dat immigranten recht hebben op het behoud van hun eigen identiteit. We kunnen racisme overwinnen door de multiculturele samenleving te aanvaarden, dit wil zeggen, een samenleving met contrasten, varianten, verscheidenheid en veel problemen. Binnen een multiculturele samenleving zal onze eigen cultuur zijn bestaansrecht behouden, maar niet vanuit een dominerende machtspositie. Iedereen, wat ook zijn herkomst is, respecteert de wetten en de gebruiken van het gastland. Ondanks de aanwezigheid van racisme zien we in alle rangen van de samenleving mensen van vreemde origine die belangrijke functies bekleden en een voortreffelijke bijdrage leveren aan onze samenleving. Dit bevestigt dat een multiculturele samenleving zonder racisme kan.