Menopauze (climacterium) is een gebruikelijke term die het beëindigen van de vruchtbare cyclus aangeeft. Als de menstruatie een jaar uitblijft en de eierstokken geen hormonen meer aanmaken, is men in de menopauze. Dat gebeurt niet van de ene op de andere dag. Al vele jaren voordien treden er langzaam veranderingen op in de hormonenhuishouding die zich al dan niet uiten op fysiek of emotioneel vlak. Bij de ene vrouw gebeurt dit vroeger dan bij de ander. De menopauze wordt gemakkelijk geassocieerd met de typische vrouwenklachten als opvliegers, slapeloosheid, nachtelijk zweet, stemmingswisseling, vaginale droogte, gewichtstoename door meer vocht vast te houden, osteoporose enz. Gelukkig treden al deze klachten niet altijd gelijktijdig op. 70 à 80% van de vrouwen heeft er last van. Menopauze is een natuurlijk proces en toch bestaat er nog altijd een zeker taboe rond dit onderwerp. Door meer openheid te scheppen kunnen vrouwen elkaar beter helpen.
Menopauze is afscheid nemen van de actieve vruchtbare levensfase en schept de indruk dat de derde leeftijd wordt ingeluid. Dat doet soms schrikken, maar de menopauze is geen pauze in het leven, maar de start naar een nieuwe levensfase die bij veel vrouwen haast even lang is als haar vruchtbare periode. Volgens sommige onderzoekers wordt de menopauze gezien als een investering in een lang leven. Men vindt hierin de verklaring waarom vrouwen veel ouder worden dan mannen. In feite begint de vrouw na de menopauze een tweede leven, meestal als grootmoeder of behoedster van de kleinkinderen. Veel vrouwen voelen zich fysiek en psychisch beter, er is stabiliteit in hun leven gekomen, het levensritme wordt rustiger en de beroepsverplichtingen eindigen op de pensioenleeftijd. Menopauze mag geassocieerd worden met het rijpere leven.
Rond dezelfde periode beginnen door veranderingen in de hormoonhuishouding een aantal verouderingsverschijnselen op te treden. Het haar wordt grijs, de eerste rimpels en groeven komen te voorschijn en bij sommige vrouwen begint de gezichtsrand door te zakken. Iedereen gaat vanuit zijn eigen instelling daarmee om. Piekeraars dramatiseren deze eerste uiterlijke veranderingen en voelen zich ongelukkig. Anderen weten er positief mee om te gaan. Menopauze wordt in de volksmond de overgang genoemd en dat is letterlijk bedoeld, namelijk de overgang van de vruchtbare naar de onvruchtbare periode. De menopauze is geen ziekte en er is geen behoefte aan medische behandelingen, adviezen of medicijnen. Alleen een portie geduld is nodig omdat de bijbehorende symptomen meestal spontaan verdwijnen. Stemmingswisseling kan vervelend zijn, maar dit is geen depressie en het slikken van antidepressiva is hier niet op zijn plaats. Vroeger werden vrouwen met hormonen behandeld wat op zich een gunstig effect had, maar het risico op hormoongevoelige kankers nam wel toe. Er wordt momenteel gewerkt met hormoonsubstitutietherapie (HST), maar bij hoge dosissen ziet men een toename van borstkanker met 0,8 borsttumoren op 1.000 vrouwen per jaar. Dat mag weinig lijken, maar het is geen risicovrije therapie ook al wordt er gewerkt met laag gedoceerde middelen en gedurende een korte periode van enkele jaren.
Het verloop van de menopauze is voor een groot deel afhankelijk van de fysieke conditie en de psychische gesteldheid. Vrouwen die een ongezonde voedingswijze hebben gevolgd, flink hebben gerookt, grote hoeveelheden koffie en alcohol hebben gedronken, zullen tijdens hun menopauze de gevolgen hiervan ondervinden. Anderzijds moeten we toegeven dat een gezonde voedings- en levenswijze niet altijd een garantie biedt voor een probleemloze menopauze. De hormoonhuishouding is immers van vele factoren afhankelijk. Men heeft het grootste voordeel door de menopauze op een zo natuurlijk mogelijke wijze te laten verlopen.
Positief denken
Een positieve instelling bereikt men door de menopauze te accepteren en dit te zien als een overgang naar een rijker leven. Door meer terug te blikken op wat er geweest is dan bang te zijn voor wat nog gaat komen. Zie het vooral als een investering in een lang en gezond leven. Leer vooral de positieve aspecten van de menopauze te waarderen.
Stressbeheersing
Voortdurend onder stress staan verergert de symptomen van de menopauze. De opvliegers treden sneller op, worden intenser en minder goed verdragen. Stress heeft een ongunstige invloed op het slaapritme terwijl juist in de overgang de slaap al onder druk staat. Relaxatieoefeningen, maar ook alles wat voor afleiding zorgt zoals het beoefenen van een hobby, beweging en iedere vorm van ontspanning helpt.
Voeding
Het is niet eenvoudig om een voedingsadvies te verstrekken dat behulpzaam is om de menopauze goed door te komen. Een kaliumrijke voeding heeft het voordeel dat de waterhuishouding sterk wordt gestimuleerd o.a. door het uitscheiden van het vocht. Alle soorten fruit, maar vooral banaan is uitzonderlijk rijk aan kalium. Dat geldt ook voor de meeste groenten o.a. de tomaat en de aardappel. Kalium zuivert het lichaam en beschermt het hart. Door wijzigingen in de hormoonhuishouding komt de kalkstofwisseling onder druk te staan en is het belangrijk om calciumrijke voeding te gebruiken zoals sesamzaad. Deze wel malen voor het gebruik omdat de zaadjes te klein zijn om ze te kauwen. Amandelen die men gedurende de nacht in bronwater laat weken, is het beste middel om de kalkhuishouding weer op pijl te brengen. Het volstaat om per dag 15 à 30 amandelen te gebruiken. Kaas is rijk aan calcium, maar ook aan eiwit en dat zorgt voor een minder goede opname. Er wordt vaak gewezen naar soja en sojaproducten, maar daar heerst een controverse rond. Soja is rijk aan isoflavonen wat fyto-oestrogenen wordt genoemd. Bij Aziatische volkeren die veel soja eten komen bij vrouwen in de menopauze slechts 14 tot 24% opvliegers voor in tegenstelling tot Westerse vrouwen waar dit tussen 70 à 80% is. Preparaten op basis van soja zouden echter het risico op borstkanker sterk doen verhogen. Zolang deze discussie geen duidelijkheid brengt, is het moeilijk om een advies te verstrekken.
Kruiden bij opvliegers en nachtelijk zweet
Om dit proces geleidelijk te laten verlopen, gebruiken we kruiden met een stimulerende werking op de hormoonhuishouding. We geven twee recepten die per 100 g zijn berekend. Laat deze kruiden bij de apotheek of kruidenwinkel mengen of meng ze eventueel zelf. Neem van dit mengsel 1 koffielepeltje per kop gedroogde kruiden, overgiet ze met kokend water, 10 minuten laten trekken, dan zeven en verspreidt over de dag 3 kopjes per dag drinken. Niet te laat drinken om nachtelijk plassen te voorkomen. Eventueel zoeten met honing. Dit versterkt de werking.
Recept 1
40 g Rodeklaver-bloem
30 g Salie-blad
30 g Okkernoot-blad
Recept 2
30 g Rodeklaver-bloem
25 g Hop-bellen
25 g Lavendel-bloem
20 g Salie-blad
In de apotheek of kruidenwinkel vindt u ook kruidenpreparaten zoals tinctuurs, etherische olie en andere middelen die een kruidenthee kunnen vervangen. We voegen er aan toe dat een kruidenthee wel erg krachtig werkt.