Nog nooit eerder was het zo eenvoudig om in contact te komen en te blijven met anderen. De sociale netwerken maken het mogelijk dat u met een muisklik of door het aanraken van het scherm in contact komt met onbekenden, overal ter wereld die dezelfde interesses en passies hebben. Niet alleen virtueel, maar ook fysiek is de toegankelijkheid vergemakkelijkt. De horeca, winkels, bioscoop, theater of musea en sportaccommodaties staan voor iedereen open. We leven in een open maatschappij en toch is de eenzaamheid nog nooit zo groot geweest. Bovendien is eenzaamheid een van de meest verwaarloosde psychosociale problemen. Het is niet alleen een complex probleem, maar kent veel aspecten en soorten. Een oudere Marokkaanse vrouw vertelde over haar diepe eenzaamheid in de beginperiode van haar immigratie. Nochtans was deze vrouw helemaal niet eenzaam, integendeel het was iemand met een zeer sterke sociale band, maar door te immigreren werden alle sociale contacten verbroken. Ze leed aan heimwee, had aanpassingsproblemen, kende de taal en de gebruiken niet van het gastland, ze miste haar familie en de haar vertrouwde omgeving. Eenzaamheid is in dit voorbeeld een gevolg van een veranderde leefsituatie.

Eenzaamheid betekent binnen de psychosociale basiskennis het onvermogen om vertrouwelijke contacten te leggen met anderen, met andere woorden, men kan of durft geen verbinding aan te gaan met anderen, ook al is die vrijblijvend of van korte duur. Eenzaamheid is zich voor de buitenwereld afsluiten vanuit een emotionele zelfbescherming. Niet iedereen die alleen woont, is eenzaam en niet iedereen die eenzaam is, woont alleen. Er zijn mensen die een duurzame relatie hebben opgebouwd of deel uitmaken van een gezin en toch te kampen hebben met ogenblikken van diepe eenzaamheid. Het is een gevoel van sociaal of emotioneel geïsoleerd zijn. Het gaat om een subjectief gevoel dat men met zich meedraagt waardoor men een schijnbare barrière niet kan overstijgen. Er zijn mensen die zich daarin gelukkig voelen en hun eenzaamheid koesteren tot zij zich bewust worden van een diep gemis aan sociale contacten en het uitblijven van een echte vriendschap. Veel mensen die aan eenzaamheid lijden, kennen een sterke hunkering naar contacten en missen het gevoel van samenhorigheid. Ze gaan gebukt onder emotionele pijn terwijl hun gedrag er negatief door wordt beïnvloed. Ze worden kritisch ten opzichte van zichzelf en mensen uit hun directe omgeving. Ze hinderen hun eigen ontwikkeling waardoor de sociale contacten nog sterker verminderen. Eenzame mensen sluiten zich op in een vicieuze cirkel en verhogen het risico op emotionele verwondingen. Ze hebben snel de indruk er niet bij te horen, buitengesloten te worden of dat ze voor hun omgeving onzichtbaar zijn.   

Eenzaamheid is een emotioneel probleem dat in de persoonlijkheid ligt opgesloten en genetisch is bepaald. Dr. Bach beschreef het Watervioliertype als een persoon die graag alleen is. Het zijn rustige mensen die zonder veel drukte door het leven gaan. Ze spreken weinig en doen dat op een zachte vriendelijke toon, schreef Dr. Bach en eindigt zijn beschrijving met de woorden: Hun kalme en vreedzame aard is een zegen voor hun omgeving. Eenzaamheid biedt bepaalde voordelen tot het delicate evenwicht van positief naar negatief doorslaat. Een jonge vrouw meende haar eenzaam te hebben overwonnen door met een onbekende groep een avontuurlijke trektocht te ondernemen. Ze functioneerde goed in de groep en werd door iedereen geaccepteerd wat ze erg waardeerde. Na enkele dagen werd ze overvallen door een gevoel van eenzaamheid en trok zich terug in haar tentje om bij haarzelf te zijn. Ze was ontgoocheld over haar zelf omdat ze niet in staat was om een intens en diep menselijk contact te leggen met haar medereizigers. Men kan de eenzaamheid moeilijk overwinnen zolang er een te grote sociale angst aanwezig is, bovendien is er meestal een gebrek aan sociale vaardigheden. Het ontbreekt hen aan sociale communicatie en het spontaan leggen van contacten omdat deze mensen zich niet openstellen. Meestal zitten deze mensen in zichzelf opgesloten terwijl de watergracht, zoals bij een middeleeuwse burcht, steeds breder wordt. Mensen die met eenzaamheid hebben te kampen, zijn vaak emotionele mensen die men tot het Watertype rekent. Zij beschermen zich tegen de harde wereld waarin ze leven, maar doen dat iets te overdreven. Eenzaamheid treft men ook aan bij het Aardetype. Dit zijn mensen die met beide voeten op de grond staan, erg realistisch zijn ingesteld en perfectionisme nastreven. Dit type is heel behoedzaam, wantrouwig, zit vaak vol twijfels, kampt met argwaan en stelt geen groot vertrouwen in anderen. Ze wikken en wegen voor ze een beslissing nemen en staan vaak bewust alleen vanuit hun grote bezorgdheid en dat geeft gemakkelijk aanleiding tot eenzaamheid.

Eenzaamheid is niet alleen hinderlijk binnen de sociale contacten maar knaagt aan het gevoelsleven. Het is een diepe pijn die voorkomt vanuit het onvermogen om sociale en diep menselijke contacten te leggen en is vergelijkbaar is met de pijn van angst. Volgens sommige onderzoekers heeft eenzaamheid een negatieve invloed op de psychische en fysieke gezondheid. Om eenzaamheid te overwinnen is een psychosociaal oriëntatieonderzoek belangrijk. Men moet de persoon kunnen oriënteren binnen zijn psychische en sociale context om tot een grondige persoonlijkheidsanalyse over te gaan. De eenzaamheid moet deel uitmaken van de persoonlijkheid en als een afwijkend gedrag omschreven worden. Eenzaamheid mag niet verward worden met mensen die zich eenzaam voelen omdat door omstandigheden de sociale contacten verbroken zijn . Dit is een heel andere vorm van eenzaamheid en vraagt een praktische oplossing. Echte eenzaamheid kan men oplossen door het inzicht in het probleem te vergroten. De cliënt moet accepteren dat het probleem bij zichzelf ligt en niet bij de omgeving. Men moet vragen durven stellen bij de negatieve percepties omdat men daardoor een aantal veronderstellingen afbouwt en het probleem verkleint. Verder moet met zich leren openstellen, zijn sociale vaardigheden vergroten en vertrouwen opbouwen. Werken aan zichzelf is de belangrijkste opdracht.   

Misschien wilt u anderen helpen die aan eenzaamheid lijden en daarvoor is de inhoud van dit artikel heel nuttig. Wilt u mensen professioneel helpen en begeleiden op weg naar een sterkere persoonlijkheid om hun psychosociale en emotionele problemen te overwinnen, surf dan even naar www.europeseacademie.be en kijk dan naar de tweejarige opleiding ‘Persoonlijkheidscoach’ of de opleiding ‘Bach Bloemenconsulent’. Ontzettend veel problemen vinden hun oorzaak in de persoonlijkheid en door die aan te pakken, kan men ontzettend veel bereiken.