Het valt ons op dat tijdens een symposium de lezingen rond onderwerpen over darmproblemen altijd zeer druk bezocht worden. Dat wijst er op dat er ontzettend veel mensen te kampen hebben met darmproblemen. Het gaat vaak om eenvoudige verteringsproblemen, diarree of darmverstopping, aambeien, winderigheid, opgezette maag en darmen, darmkrampen, spastisch colon tot ernstige maag- en darmproblemen. De oorzaak ligt enerzijds in een verkeerd voedingspatroon en anderzijds stress en emotionele aandoeningen. De vertering kan alleen plaatsvinden in rusttoestand en is daardoor erg gevoelig voor stress.
Als we even op de titel van dit artikel ingaan wijst dit op het grote belang van een gezonde darm. Een goed werkende darm is de beste garantie om kerngezond te zijn. Dat is logisch want de taak van de spijsvertering is de nodige voedingsstoffen, vitaminen, mineralen, spoorelementen en antioxidanten uit de voeding vrij te maken, via de dunne darm op te nemen om vervolgens langs de bloedbanen naar de cellen te voeren. Bij een goede vertering worden de vitale stoffen optimaal en in voldoende hoeveelhe-den naar het organisme gevoerd. De dikke darm is een verzamelplaats van niet gebruikte afvalstoffen, we noemen dat feces of stoelgang. Indien deze afvalstoffen te lang in de dikke darm opgestapeld blijven, zoals bij darmverstopping, ontstaan er vrij giftige stoffen die langs de bloedbanen in heel het lichaam verspreid kunnen worden. De dikke darm bevat het grootste gedeelte van de afweercellen en speelt een doorslaggevende rol in ons afweerstelsel of immuniteit.
De dood schuilt in de darm!
Heel wat onderzoekers hebben er terecht op gewezen dat een vervuilde darm aan de basis ligt van talrijke ziekten, zelfs ernstige ziekten zoals darmkanker. Huiduitslag of zweren zijn vaak het gevolg van darmverstopping of een slecht werkende darm. Het lichaam probeert het te veel aan gifstoffen langs de huid af te voeren. Gelukkig, want als deze gifstoffen te lang in het lichaam aanwezig blijven, geven die aanleiding tot het ontstaan van talrijke ziekten of ongemakken. Een slecht werkende of belaste lever is eveneens een gevolg van een vervuilde darm. De lever krijgt deze grote hoeveelheid gifstoffen niet geneutraliseerd en wordt er ziek van. Menstruatieproblemen hebben bijna altijd te maken met een vervuilde darm. De baarmoeder bevindt zich in de omgeving van de dikke darm en door middel van bloedvaten met elkaar verbonden. Menstrueren is een vorm van reiniging.
Het organisme doet er alles aan om het lichaam te reinigen door de uitscheidingsorganen te stimule-ren. Niemand blijft er bij stilstaan dat overtollig zweten of zweetvoeten kunnen wijzen op een vervuilde darm. In de natuurgeneeskunde spreekt men van homotoxicologie of de leer van de eigen lichaams-giften. Naarmate deze gifstoffen zich in het lichaam opstapelen ontstaan er reacties die zich uiten in de vorm van ongemakken en klachten tot ernstige kwalen. Met medicijnen worden de symptomen onderdrukt waardoor men zich tijdelijk beter voelt, maar het probleem vergroot er zich door. Jarenlange darmverstopping leidt ongetwijfeld tot ziekten. Men heeft er alle belang bij alles in het werk te stellen om te komen tot een goede darmwerking met regelmatige stoelgang. Bij iedere maaltijd hoort een ontlasting. De meeste mensen zijn tevreden met 1 ontlasting per dag terwijl ze 3 maaltijden gebruiken.
Bovendien is het belangrijk dat er altijd een volledige ontlasting plaatsvindt zodat er geen stoelgang achterblijft. Het zijn deze oude resten die heel gevaarlijk zijn. De darm is een warm en vochtig milieu en daardoor een broedplaats van allerlei bacteriën en ziektekiemen.
Werking van het spijsverteringsstelsel
Het spijsverteringsstelsel is een kanaalachtig stelsel dat in de mond begint en bij de anus eindigt. Om de werking van de darm goed te begrijpen is het nodig dat we even ingaan op de bouw en de werking van het spijsverteringsstelsel. De neus, die net boven de mond staat en verbonden is met de reukhersenen, controleert de versheid van ons voedsel en waarschuwt ons tegen iedere vorm van bederf. Het opsnuiven van het prachtige aroma stimuleert de speekselklieren en de maag tot het produceren van speeksel en maagsap, met andere woorden het zien en het ruiken van voedsel brengt het spijsverteringsstelsel op gang. De tanden dienen om te bijten, te kauwen en te malen terwijl de tong de voedselbrok naar de maag afvoert. De tong heeft eveneens een controlerende functie door middels de smaakpapillen het gekauwde voedsel net voor het afslikken nog eens te controleren op zoet, zout, bitter of zuur. Het spijsverteringsstelsel is bijzonder veilig gebouwd. Het speeksel bevat verteringsenzy-men die zorgen voor de voorvertering, een eerste vertering van het zetmeel.
In de maag wordt het voedsel verzameld en afhankelijk van de hoeveelheid zet de maag zich uit. Het voedsel wordt vermengd met maagzuur dat alle ongewenste kiemen doodt en er voor zorgt dat suiker, dat in het voedsel aanwezig is, niet kan gisten. In de maag wordt het eiwit voor de eerste keer verteerd. Door een sterk knedende werking verlaten kleine hoeveelheden voedsel de maag langs de maaguit-gang. In de twaalfvingerige darm wordt de zure maaginhoud ontzuurd omdat de verteringsenzymen in het darmstelsel alleen in een alkalisch milieu werkzaam zijn. De twaalfvingerige darm is verbonden met de pancreas en de galblaas. Al naar gelang het soort voedsel dat we eten worden er verteringssappen afgegeven. Domineert het eiwit dan scheidt de pancreas af. In deze korte darm vinden belangrijke verteringsprocessen plaats. Het voedsel wordt van daaruit afgevoerd naar de dunne darm.
De dunne darm is gekenmerkt door zijn sterk gestructureerde wand en zijn krachtige bewegende werking. De binnenkant van de dunne darm is bekleed met darmslijmvliezen in de vorm van ontzettend veel kleine uitstulpingen die als kleine pompjes werken. Zij halen de bruikbare bestanddelen uit de darminhoud zoals eiwit, vet, koolhydraat maar ook vitaminen en mineralen. De vloeibare darminhoud, ontdaan van de meeste voedingsstoffen, komt terecht in de blinde darm. De blinde darm is bekend vanwege zijn appendix en heeft als functie de inhoud van de dunne darm verder te verteren door middel van een gistingsproces. In het opstijgende gedeelte van de dikke darm worden de vrijgekomen voedingsstoffen via de bloedbanen opgenomen. In het dwarsliggende gedeelte wordt een groot deel van het vocht opgenomen zodat de darminhoud een vaste vorm aanneemt. Hier wordt de stoelgang gevormd die in het afvoerende gedeelte van de dikke darm tijdelijk wordt bewaard, om via de endeldarm en de anus te worden afgevoerd bij ontlasting.
Verkeerde voedselkeuze
De vertering is een enzymatisch proces. Tientallen verteringsenzymen zijn betrokken bij de vertering van ons voedsel en hebben voor hun werking in de maag een zuur milieu nodig, in de mond en de darm een alkalisch milieu. Ons spijsverteringsstelsel is gemaakt om enerzijds rauw voedsel en anderzijds plantaardig voedsel te verteren. Het voedselpatroon van de mens dat voornamelijk uit gekookt voedsel bestaat en rijkelijk vlees, vis en kaas bevat, kan moeilijk ongehinderd door dit specifieke verteringskanaal passeren. Het spijsverteringsstelsel is niet gemaakt voor het voedsel dat het moet verwerken en dat zorgt voor een ernstige verstoring van de vertering. Vegetariërs hebben een betere vertering dan vleeseters en rauwkosteters hebben een zeer goede vertering met een vlotte stoelgang. Het is niet vreemd dat darmproblemen massaal voorkomen. Wij kunnen moeilijk verwachten dat iedereen vegetariër wordt en grote hoeveelheden rauwkost eet. Het is echter belangrijk om door te dringen tot de kern van het probleem. Wie zijn darm gezond wil maken zal hier rekening mee moeten houden. We zullen een aantal voedingsadviezen verstrekken die de darmwerking ten goede komen.
Een doorslaggevend probleem is het ontbreken van ballaststoffen zoals ruwe vezels in de moderne voeding. De meeste mensen eten haast uitsluitend voedingsproducten die in warenhuizen worden gekocht. Het gaat hier om verwerkte voeding verpakt in blik, bokaaltjes, potjes, pakjes enz. in tegenstelling tot voedingsmiddelen die onbewerkt zijn zoals fruit, groenten, noten, zaden, pitten enz. Voedingsmiddelen zijn rijk aan diverse ballaststoffen. Ze hebben als taak om in de darm vocht op te nemen zodat ze zwellen om aan de stoelgang voldoende volume te geven. Een goed gevormde stoelgang wordt bij de ontlasting vlot uit gestoten zonder te drukken. Bij gebrek aan ballaststoffen is de stoelgang niet gevormd, onsamenhangend en leidt gemakkelijk tot diarree. Wordt er door omstandigheden te veel vocht uit de darminhoud gezogen wordt de stoelgang te droog, hard en is ontlasting niet mogelijk zonder hulpmiddelen. Een ander aspect is het vetgehalte. Als er onvoldoende vetstoffen in de stoelgang aanwezig zijn gebeurt de ontlasting stroef en moeizaam.
De belangrijkste oorzaken van darmverstopping zijn:
- Gebrek aan ballaststoffen door te veel vlees, vis en kaas.
- Gebrek aan vet waardoor de ontlasting stroef verloopt.
- Te veel gekookt voedsel waardoor de enzymatische processen verstoord geraken.
- Er wordt te veel vocht onttrokken waardoor de stoelgang droog en dik wordt.
- Gebrek aan beweging, waardoor de darmperistaltiek onvoldoende gestimuleerd wordt.
- Stress en psychische spanningen spelen een doorslaggevende rol.
Beweging en stress
Het spijsverteringsstelsel is verbonden met het bloedvatenstelsel dat instaat voor de goede werking. Bloed voert warmte, zuurstof en voedsel aan en voert gifstoffen af om via de longen te verbranden en de uitscheidingsorganen te worden afgevoerd. Een goede doorbloeding zorgt voor een betere werking van het spijsverteringsstelsel. Door regelmatig te bewegen gaat u de bloedcirculatie versnellen. Al na een korte wandeling merkt u een aangenaam warm gevoel door heel uw lichaam. Een ander positief aspect van bewegen is een verhoogde spierwerking, vooral in het bekkengebied waar de dikke darm zich bevindt.
De meeste functies in het menselijk lichaam worden geregeld door het autonome zenuwstelsel. De sympathicus zorgt voor het stimuleren en activeren van de functies en doet alles versnellen. Bij stress domineert de sympathicus, vandaar een versnelde hartslag, een te snelle ademhaling of een gevoel van onrust. De parasympathicus heeft een omgekeerde werking, remt alles af, doet alles vertragen en zorgt voor rust en ontspanning. Het spijsverteringsstelsel is voor haar functies afhankelijk van de parasympathicus en dat betekent dat de vertering in rusttoestand gebeurt. Het is een goede gewoonte om zowel voor als na het eten even wat rust te nemen. Wie opgewonden is krijgt geen hap door de keel. Nerveuze en gestresste mensen krijgen vaak braakneigingen na een maaltijd omdat er onvoldoende rust in het spijsverteringsstelsel aanwezig is. Heel vaak zijn darmproblemen niets anders dan een stressprobleem.
Spastisch colon
Een spastisch colon is een chronische aandoening waarbij sommige delen van de darmen te snel en andere te langzaam samentrekken. Dit veroorzaakt een spastische beweging. De symptomen zijn een afwisseling van verstopping en diarree, buikkrampen en opgeblazen gevoel. De buikkrampen kunnen hevig zijn en erg veel pijn veroorzaken. Het gaat hier niet om een ontsteking zoals bij de ziekte van Crohn, maar om spiertrekkingen ten gevolge van emotionele aandoeningen of stress. Spastisch colon is geen voedingsprobleem maar een stressprobleem en moet als zodanig behandeld worden. Een kruidenthee van venkel, anijs en kummel helpt tegen darmkrampen en de opgezette buik. Buikademhaling doet goede diensten omdat daardoor de spanning uit de onderbuik wordt weggewerkt.
Gezonde voeding
Bij darmproblemen zijn er twee mogelijkheden, ofwel een algemene gezonde voeding of een specifiek dieet. Een gezonde voeding gekoppeld aan een natuurlijke levenswijze is meestal voldoende om dergelijke problemen op te lossen. Bij specifieke darmklachten zoals colitis, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn, bij het aanbrengen van een stoma en andere ernstige aandoeningen, darmkanker enz. is het raadzaam een gezondheidstherapeut te raadplegen. Een gezondheidstherapeut heeft zich gespecialiseerd in voedingstherapie en gastro-intestinale therapieën. Voor een algemene gezonde voeding bij eenvoudige darmklachten is een consultatie bij de V.G.L.-Gezondheidsconsulent aan te bevelen. Een consulent heeft een rijke ervaring op het vlak van voeding en kan praktische tips geven bij het overschakelen en verbeteren van uw voedingspatroon.
Hoe dichter de soort voeding bij de natuurlijke voedselkeuze staat, des te beter verloopt de vertering. Dit wil zeggen, overeenstemmend met de bouw en de werking van het spijsverteringsstelsel. Van nature is de mens een fructivoor of vruchteneter. Rijpe vruchten zoals fruit, bessen, noten, zaden, pitten enz. verteren probleemloos op voorwaarde dat het spijsverteringsstelsel gezond is. Wie nooit veel fruit heeft gegeten en meteen er op overschakelt, zal ongetwijfeld diarree krijgen. De zieke darmen zijn niet bestand tegen de rijkdom aan ballaststoffen. Een geleidelijke overschakeling is van groot belang terwijl de darm gelijktijdig gesaneerd dient te worden. Overschakelen op een gezonde voeding kan het beste plaatsvinden onder begeleiding van de V.G.L.-Gezondheidsconsulent of een Gezondheidstherapeut. Het is echter van het grootste belang dat u uw darmen niet blijft belasten door ongezonde voeding. Daarom bespreken we een aantal voedingsaspecten.
Voedselkeuze
Ieder dier heeft een specifiek spijsverteringsstelsel dat afgestemd is op een even specifiek voedingspa-troon. De mens is een fructivoor of vruchteneter, hoe meer vruchten u in uw voedingspatroon inschakelt, hoe beter uw darmen functioneren. Wij hebben geen enkele kenmerk van een carnivoor of vleeseter. Vleeseters hebben een kort darmstelsel, daardoor verteren ze snel en kennen een korte transittijd. Dit is de tijd tussen een maaltijd en de bijhorende ontlasting. Vlees en vis rotten zeer snel in de maag en het darmkanaal waardoor de afvalstoffen snel verwijderd moeten worden. Vlees en vis hebben geen ballaststoffen, verteren bij de mens bijzonder moeilijk en de afvalstoffen blijven te lang in de darm achter. Omdat kaas, vaste of harde kaassoorten rijk zijn aan eiwit en eveneens geen ballast-stoffen bevatten hebben ze dezelfde negatieve werking als vlees en vis. Deze drie soorten voedingsmiddelen zijn vergif voor de darmen en moeten geheel of gedeeltelijk worden uitgeschakeld. Bij ernstige darmziekten zal men ze zeker tijdelijk helemaal uitschakelen.
Zuur-base evenwicht
Voedingsmiddelen die rijk zijn aan eiwit kennen een verzurende werking. Zij zijn moeilijk verteerbaar, laten veel gifstoffen achter en verzuren het organisme. Eiwitarme voedingsmiddelen hebben echter een omgekeerde werking en hebben een ontzurende werking omdat zij een base overschot kennen. Het is aan te raden rekening te houden met het feit dat de mens weinig eiwitrijke voedingsmiddelen nodig heeft. Eiwit is belangrijk maar te veel eiwit is schadelijk voor hart, nieren en lokt gemakkelijk reumatische klachten uit. Een eiwitrijke voeding stoot te veel calcium uit en werkt osteoporose in de hand.
Eiwit komt bijna altijd voor in vetrijke voedingsmiddelen en dat heeft zijn reden. Vet zorgt er voor dat het voedsel langer in de maag blijft zodat het eiwit voldoende de tijd krijgt om te verteren. Dierlijke vetten zijn inderdaad gevaarlijk, terwijl plantaardige vetten zeer gezond zijn en een groot aantal goede functies vervullen, onder andere een betere en regelmatige stoelgang. In principe zal men slechts 10 à 20% eiwitrijke voeding gebruiken zoals vlees, vis, peulvruchten, sojaproducten, kaas en in mindere mate granen en noten. Daartegenover zal men 80 à 90% eiwitarme voedingsmiddelen gebruiken zoals fruit, bessen, groenten, wortel- en knolgewassen, aardappelen, melk enz. Door het zuur-base evenwicht te respecteren verloopt de vertering vlotter en blijven er minder schadelijke stoffen in het bloed circuleren.
Voedselcombinaties
Door allerlei bereidingen is de mens er in geslaagd om van alles door elkaar te eten. Bij het beschrijven van het spijsverteringsstelsel hebben wij er op gewezen dat de vertering verloopt volgens enzymatische processen. Er zijn talrijke verteringssappen die vrijkomen door het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Eet u een kastanje of brood dan krijgt u erg veel speeksel in de mond. Het lichaam herkent dit soort voedsel dat rijk is aan zetmeel en produceert meteen ptyaline om voor een voorvertering te zorgen.
De pancreas scheidt pepsine af als wij eiwitrijk voedsel eten, maltase bij koolhydraten en lipase bij vetrijke voeding. Eten wij nu verschillende voedingsmiddelen door elkaar zoals brood met kaas, zetmeel en eiwit, dat weet de pancreas niet welk sap er afgescheiden moet worden. Hierdoor ontstaat een minder goede vertering. Resten van onverteerd eiwit gaan in de darmen rotten en resten van zetmeel of koolhydraat gaan over in gisting. Opgezette darmen met bijhorende winderigheid hebben te maken met slechte voedselcombinaties. Er zijn goede en slechte combinaties.
Lichtenergie
De plant is de basis van alle voedsel op aarde. De plant zit met zijn wortels verankerd in de grond en neemt daarmee water en de nodige voedingsstoffen uit de grond. De bladeren zijn gericht op het licht en vangen grote hoeveelheden zonlicht op. Dit noemt men de fotosynthese. Het opgevangen licht wordt omgezet in chemische energie die op zijn beurt wordt omgezet in voedingsstoffen zoals eiwit, vet, koolhydraat en vitaminen. Water en mineralen komen uit de bodem en vormen samen met de voedingsstoffen een levend organisme. Lichtenergie wordt in planten bio-energie genoemd en zorgt er voor dat alle voedingsstoffen en hulpstoffen in een levende, energetische toestand worden gehouden.
Door voedingsmiddelen te bewerken zoals bij warme bereidingen in de keuken gaat een deel van de bio-energie verloren en neemt de kwaliteit af. Bij industriële bereidingen in de voedingsfabrieken en door de jarenlange bewaartijd van de voedingsproducten gaat erg veel lichtenergie verloren. Het spreekt vanzelf dat het voor de darmen vreselijk moeilijk is om dergelijke voedingsproducten te verteren. Vandaar dat de voorkeur uitgaat naar verse voedingsmiddelen, ook al worden ze in de keuken bereid. Deze bereidingen zijn niet vergelijkbaar met industrievoeding en zijn vele toegevoegde stoffen zoals voedingsadditieven, bekend onder de E-nummers. Wij raden iedereen aan om een deel van zijn voeding rauw te eten. Rauwe voeding is van grote waarde omdat alle voedingsstoffen nog ongeschonden zijn en de enzymatische werking optimaal verloopt. Bovendien zijn rauwe voedingsmiddelen bijzonder rijk aan lichtenergie.
Darmflora
In de dikke darm en in het laatste deel van de dunne darm bevinden zich ontelbare darmbacteriën, in voedingskringen darmflora genoemd. De taak van deze bacteriën is om alle nog nuttige reststoffen uit de darm te verteren en de stoelgang beter te laten verlopen. Darmverstopping en talrijke darmproblemen hebben meestal te maken met een slechte darmflora. Dit komt omdat het darmmilieu ongunstig is door vervuiling en een slecht werkende darm. Verkeerde voeding, slechte voedselcombinaties, verstoring van het zuur-base evenwicht zorgen er voor dat de darmen niet goed functioneren. De darm is vergelijkbaar met een stinkend open riool waar geen leven meer aanwezig is. Het gebruik van yoghurt en bacterierijke melkdrankjes helpen wel maar zijn onvoldoende om een nieuwe darmflora op te bouwen. Bij darmproblemen hoort een darmsanering.
Cholesterol
Hart- en vaatziekten blijven voor beroering zorgen. De meeste mensen sterven immers aan deze ziekten. Daarbij speelt een te hoog cholesterolgehalte een grote rol. De aders slibben dicht en verhogen daardoor de bloeddruk. Cholesterolverlagende pillen hebben als nevenwerking het verzwakken van de enzymatische werking in de spieren, waardoor deze mensen last krijgen van stijve en pijnlijke spieren. Er is een duidelijk verband tussen cholesterol, darm en lever. Het saneren van de darm ontlast de lever en doet de cholesterol dalen.
Darmsanering
Darmsanering betekent de darm weer gezond maken. De gastro-intestinale therapieën zijn daar uiterst geschikt voor. Het gaat hier om natuurgeneeskundige therapieën die er op gericht zijn de darmen te reinigen, de darmflora weer op te bouwen en de immuniteit te verhogen. Door de darmen te saneren reinigt men niet alleen de darmen, maar ook het bloed en het intracellulaire vocht. Dit is het vocht waarin onze cellen zich bevinden. Gastro-intestinale therapieën hebben een diepgaande werking en maken de mens weer echt gezond. We vermelden ze even in het kort.
- Vastenkuur: Gedurende drie weken wordt er niets gegeten, alleen kruidenthee of water gedronken. Dit gebeurt altijd onder vakkundige begeleiding van een gespecialiseerde gezondheidstherapeut. Het is een diepgaande reinigingskuur met grote invloed op de emotionele stabiliteit.
- Sapkuur: Dit is een minder ingrijpende methode. Gedurende 5 à 10 dagen wordt uitsluitend vloeibaar voedsel gebruikt in de vorm van vruchtensap of groentesap, aangevuld met kruidenthee en bronwater.
- Kleikuur: Kleipoeder wordt in water opgelost en in de ochtend en voor het slapen gaan gedronken. Klei heeft de eigenschap om gifstoffen op te nemen en de darmwand glad te maken. Het is een eenvoudige remedie die zijn diensten heeft bewezen.
- Oliekuur: Bij een zware verstopping wordt een eetlepel olie gedronken wat de harde stoelgang weer zacht maakt. Eventueel gecombineerd met een darmmassage.
- Colon hydrotherapie: Het gaat hier om een zeer efficiënte darmbehandeling en wordt ook hoge darmspoeling genoemd. De persoon wordt met een slangetje via de anus verbonden aan een apparaat waarbij water met een bepaalde temperatuur in de dikke darm wordt aangebracht. Een speciale darmmassage zorgt er voor dat de spoeling versterkt wordt om alle oude resten uit de vervuilde darm weer vrij te maken. Door een kijkglas kan de persoon en de behandelaar zien wat er uit zo,n vervuilde darm vrij komt. Dit is onvoorstelbaar.
- Probioticakuur: Als darmen op welke manier ook gereinigd worden is het raadzaam om de darmflora op te bouwen. Dit gebeurt met levende bacteriën die in het gereinigde milieu van de dikke darm graag weer een vaste plaats innemen. Meestal gaat aan een probioticakuur een stoelgangonderzoek vooraf.
Darmvervuiling en emoties
Een vervuilde darm heeft grote invloed op de gemoedstoestand en kan aanleiding geven tot depressieve neiging of zelfs een depressie uitlokken. Een vervuilde darm produceert gifstoffen die via de bloedbanen door heel het lichaam worden verspreid. Zij prikkelen het uiteinde van talrijke zenuwen waardoor men erg nerveus en geprikkeld wordt. Men leeft in een constante toestand van vergiftiging en dat heeft invloed op het gevoelsleven. Om de concentratie van deze gifstoffen onder controle te houden, gaat het lichaam vocht vasthouden, wat zwaarlijvigheid veroorzaakt. Het reinigen van de darm gaat verder dan het fysieke aspect, de mens wordt gelijkertijd emotioneel gereinigd.
Gezonde voeding, positieve instelling, natuurlijke levenswijze zijn de belangrijke wapens om de strijd tegen een vervuilde darm aan te gaan. Soms is er meer nodig en kunt u het beste de hulp inroepen van de V.G.L.-Gezondheidsconsulent of een Gezondheidstherapeut.
De Europese Academie voor natuurlijke gezondheidszorg (EANG) is er om u behulpzaam te zijn. Naast de drie opleidingen Herborist, V.G.L.-Gezondheidsconsulent en Gezondheidstherapeut (beoefenaar van de natuurgeneeskunde) biedt de Europese Academie een groot aanbod open cursussen aan. Deze open cursussen kunnen gevolgd worden uit persoonlijke interesse, los van een opleiding. Op die manier kan iedereen zijn gezondheidsproblemen voor een deel zelf oplossen of zijn gezondheid persoonlijk verbeteren.