Onder de complementaire sector verstaat men het geheel van organisaties en verenigingen die als doel hebben aanvullend op de reguliere samenleving een bijdrage te leveren op basis van eigen inzichten en visie. Het gaat om een groot aantal particuliere initiatieven die een waardevolle bijdrage leveren aan een betere samenleving. De complementaire gezondheidszorg is goed gekend initiatief en binnen de EU algemeen aanvaard. Naast de reguliere gezondheidzorg, die door de overheid wordt beheerd, heeft iedere patiënt/cliënt het recht aanvullend gebruik te maken van complementaire zorgverlening op basis van therapievrijheid en patiëntenrechten. De complementaire sector gaat veel verder, is zeer ruim en neemt een steeds en belangrijke plaats binnen de moderne samenleving. De natuurvoedingswinkels zijn een aanvulling op de bestaande winkels en warenhuizen. Ze leveren een betere kwaliteit aan mensen die bewust met voeding en gezondheid omgaan. De Biologische land- en tuinbouw is een belangrijke complementaire sector die aantoont dat het zonder kunstmeststof en pesticiden kan en levert gifvrije voedingsmiddelen en dat is goed voor de gezondheid en het milieu. Het vegetarisme is een complementaire voedingswijze, een combinatie van gezonde voeding en respect voor de dieren. De methodescholen leveren eveneens een zinvolle complementaire bijdrage op het vlak van onderwijs en kennen een steeds groeiend succes. Tot de complementaire sector behoren ongetwijfeld nog vele andere particuliere initiatieven. In deze onrustige samenleving is het belangrijk dat al deze complementaire initiatieven hun krachten bundelen .
De reguliere samenleving
Een samenleving wordt beheerd door de overheid met de regering als de belangrijkste democratisch structuur. Om de zoveel jaren kiest de bevolking hun vertegenwoordigers in het parlement, senaat, provincieraden en gemeenteraden. Een regering wordt gevormd vanuit een meerderheid (50+1). Als kiezer geeft men zijn blindvertrouwen aan de politici en wie het niet goed doet, wordt bij een volgende verkiezing afgestraft. Het is een goed bestuurlijk systeem dat beantwoordt aan de principes van de democratie. Uiteraard zijn er zwakheden zoals de minderheid (49%) die geen enkel garantie heeft dat er met hun mening of standpunten rekening wordt gehouden. De oppositie is zeer beperkt in zijn mogelijkheden. Vandaar dat er regelmatig burgerinitiatieven worden genomen om bijsturingen mogelijk te maken.
Het referendum en burgerinitiatief
Het referendum is een instrument dat aan de burgerinitiatieven de mogelijkheid biedt om concrete beslissingen af te dwingen. Het referendum kent zijn zwakheden, het moet aangevraagd worden op basis van voldoende handtekeningen en staat enkel in verband met besluitvorming. Vaak is een referendum alleen advieserend en niet bindend en dan is het meestal een maat voor niets. Het behoudt wel zijn morele waarde, maar leidt niet tot concrete oplossingen. Er zijn andere methodes op basis van overleg die doeltreffender zijn. Een andere mogelijkheid is het burgerinitiatief d.w.z. dat burgers zelf initiatieven nemen om aandacht te vestigen op bepaalde aspecten die voor verbetering of wijzing vatbaar zijn. Burgerinitiatieven leiden meestal tot actiegroepen die hun doelen weten te bereiken door een grote groep van de bevolking achter hun te krijgen. Complementaire initiatieven gaan verder dan actiegroepen en hebben een blijvend karakter.
Autonome werking
In tegenstelling tot drukkingsgroepen, referenda of burgerinitiatieven werken complementaire initiatieven autonoom en hebben een blijvend karakter d.w.z. dat zij onafhankelijk en continu werkzaam zijn, meestal in de vorm van dienstverlening, informatie en netwerken. Ze zijn niet tegen iets, vervangen niets, maar vullen alleen aan. Men ontneemt niemand iets, integendeel men ontwikkelt voor iedereen nieuwe mogelijkheden. De complementaire sector staat niet naast, maar in de samenleving en maakt er volwaardig deel vanuit. Naast de reguliere landbouw is er de biologische landbouw, omdat binnen een democratie iedereen het recht heeft te kiezen voor onbespoten en gifvrij voedsel en dat geldt voor alle complementaire initiatieven. Naast het reguliere onderwijs zijn er de vrije scholen en de methodescholen. Binnen de EU steunt de overheid voornamelijk de reguliere initiatieven, maar men ziet in dat alle burgers belastingen betalen en daardoor recht hebben op herkenning en steun van de overheid.
Vrijheid in gebondenheid
Particuliere initiatieven versterken de democratie en verbeteren de samenleving. Trouwens zonder particuliere initiatieven is geen democratie mogelijk. Het is aan de basis waar de initiatieven worden genomen en niet aan de top. In niet democratische systemen zoals de vroegere DDR of de Sovjet-unie werden alle beslissingen uitsluitend aan de top genomen en waren particuliere initiatieven strafbaar. In een democratie is dit ondenkbaar. Particuliere initiatieven steunen op vrijheid, maar vrijheid in gebondenheid. Bijvoorbeeld, de reguliere geneeskunde is beschermd door voorbehouden handelingen die wettelijk zijn vastgelegd en alleen door artsen of paramedici gesteld mogen worden. In de complementaire gezondheidszorg maakt men uitsluitend gebruik van niet voorbehouden, dus vrije handelingen. Dit is logisch omdat het om een aanvulling gaat op de voorbehouden handelingen.
Milieuwetgeving
De overheid neemt ideeën en initiatieven over als daar een draagvlak voor is. In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw hebben particulieren uit idealisme en verantwoordelijkheidszin het initiatief genomen om aandacht te vragen voor de milieuproblemen en voor de bescherming van de natuur en het milieu. Er werden verschillende verenigingen opgericht om bepaalde doelstellingen na te streven. Aanvankelijk werd er voor de groene jongens weinig begrip getoond, maar de strijd werd verder gezet. Nu beschikt de overheid over een omvangrijke milieuwetgeving, een milieuminister en milieuambtenaren. De huidige wetgeving en aanbevelingen rond het gebruik van alcoholische dranken steunen op het particulier initiatief van de geheelonthouders. Er zo zijn er talrijke initiatieven die overgenomen zijn en dat is een gunstige ontwikkeling. Het is wenselijk dat de vele initiatieven die de complementaire sector vormt nauwer gaat samenwerking en een front vormt tegen hen die laagdunkend neerkijken op al wat complementair is.