Als een voedingspatroon te veel calorieën bevat, neemt men in gewicht toe. Door op de calorieën te letten houdt men het lichaamsgewicht onder controle. Vandaar dat veel mensen voortdurend bezig zijn met het tellen van calorieën. Op zich is daar niets op tegen, maar de hoeveelheid calorieën zegt niets over de kwaliteit van het voedsel. U kunt 2.000 Kcal zowel met goede als met slechte voeding invullen. We hebben een minimum aan calorieën per dag nodig want elke fysieke activiteit van het menselijk organisme, zowel inwendig als uitwendig, vereist een hoeveelheid energie. Deze energie noemen we verbrandingsenergie en wordt uitsluitend geleverd door vet, koolhydraat en eiwit. Ze zorgen er voor dat de lichaamstem-peratuur in stand wordt gehouden en alle fysieke en biochemische processen plaatsvinden.

 

Caloriewaarde

Pas in 1843 bevestigde de Engelse natuurkundige James Prescott Joule dat warmte en energie equivalent zijn en dat de eenheid van energie de energie van warmte is. Sindsdien wordt de hoeveelheid warmte die een voedingsmiddel levert uitgedrukt in Joule of kilocalorieën. Sinds 1969 streeft men naar gelijkvormigheid van de internationale eenheden en werd Joule (kJ) als internationale eenheid aangenomen. In Europa houdt men echter vast aan de Kcal, vandaar dat op etiketten en in de voedingsmiddelentabel steeds beide waarden worden vermeld. 1 Kcal = 4,286 kJ (afgerond 4,2 kJ) en 1 kJ = 0,239 Kcal.

 

1 Kcal is de hoeveelheid warmte die nodig is om de temperatuur van 1 kg water met 1° C te doen stijgen bij 1 atmosfeer. De caloriewaarde van een voedingsmiddel wordt bepaald per 100 g eetbaar gedeelte. 100 g appels heeft een calorische waarde van 52 Kcal/100 g, terwijl 100 g hazelnoot een calorische waarde heeft van 643 Kcal. De calorische waarde wordt berekend aan de hand van het eiwit, vet en koolhydraat dat in een voedingsmiddel aanwezig is. Calorierijke voedingsmiddelen zijn daarom duurder en verteren moeilijker dan de caloriearme voedingsmiddelen zoals fruit, bessen, watervruchten en groenten die minder nutriënten bevatten en meer water.

 

Caloriebehoefte

De caloriebehoefte is van vele factoren afhankelijk waarvan de fysieke inspanningen de meest bekende is. Er zijn tabellen waarop iedere fysieke activiteit de hoeveelheid verbruikte Kcal. weergeven zoals liggend, zittend, rechtstaand, wandelen, fietsen, trappen, stijgen, pianospelen, zwemmen, dansen enz. Het is niet eenvoudig om de juiste behoefte aan calorieën voor een persoon exact te berekenen omdat er factoren zijn die verband houden met de verteringsefficiëntie, de absorptie en de stofwisseling. Daarnaast houdt men rekening met nog andere factoren zoals:

 

·      Leeftijd

·      Geslacht

·      Lichaamslengte

·      Gewicht

·      Fysieke inspanning

·      Klimaat

 

Calorische waarde van de macronutriënten

Ieder voedingsmiddel bezit eiwit, vet en koolhydraat. Deze nutriënten hebben hun eigen calorische waarde.

 

·      1 g eiwit:                  4,1 Kcal of 17 kJ

·      1 g koolhydraat:      4,1 Kcal of 17 kJ

·      1 g vet:                    9,3 Kcal of 38 kJ

·      1 g alcohol:              7,0 Kcal of 29 kJ.

 

Alcohol wordt gezien als een genotsmiddel en hoort niet thuis in de voeding. Dat neemt niet weg dat bij het berekenen van de calorische waarde er rekening mee moet worden gehouden voor mensen die regelmatig alcohol gebruiken. Het voedingspatroon mag binnen de normen vallen, maar door het veelvuldig gebruik van alcoholische dranken kan de totale hoeveelheid calorieën te hoog liggen. Vruchtzuren leveren eveneens calorieën, maar in uiterst geringe hoeveelheid zodat deze verwaarloosd worden.

 

Lege calorieën

De laatste jaren spreekt men van lege calorieën. Dit is een verwarrend begrip en wordt gebruikt om calorieën aan te duiden van voedingsproducten van slechte kwaliteit, vooral door het toevoegen van vet en suikers. In feite gaat het om calorierijke voedingsproducten die de gezondheid niet bevorderen en het lichaamsgewicht doen toenemen. De caloriewaarde is slechts één aspect van de voeding, maar in de populaire afslankdiëten neemt ze een dominerende plaats in. Er zijn mensen die alleen maar in calorieën denken. Dat geeft een vertekend beeld over gezonde voeding. Als een voedingspatroon goed is samengesteld door eiwit, vet en koolhydraat in de juiste verhouding te plaatsen, levert dit de nodige calorieën.

 

Voedingsmiddelen met een lage of een hoge calorische waarde

Al deze voedingsmiddelen zijn arm aan macronutriënten, bevatten veel water, zijn rijk aan micronutriënten, ballaststoffen en zijn licht verteerbaar. Zij hebben een laag verzadigingsgevoel en worden in grote hoeveelheden gegeten. Daarnaast zijn er de voedingsmiddelen die rijk zijn aan macronutriënten (E, V, KH), ze bevatten weinig water en kennen een lange verteringstijd. Zij hebben een hoog verzadigingsgevoel en worden in beperkte hoeveelheden gegeten. Het komt er op aan om een evenwicht te zoeken tussen caloriearme en calorierijke voedingsmiddelen. Beide zijn gezond en noodzakelijk, maar er moet een evenwicht zijn. We hebben overwegend caloriearme voedingsmiddelen nodig die aangevuld worden met calorierijke voedingsmiddelen. Wie dit evenwicht voor zichzelf heeft gevonden hoeft geen calorieën te tellen en houdt zijn lichaamsgewicht onder controle.

 

Blog in samenwerking met:

www.europeseacademie.be

www.natuurgeneeskundigen.be en

natuur-en-gezondheid.skynetblogs.be