Haast iedere dag wordt de consument overladen met nieuwe informatie. Het probleem is echter dat deze niet altijd objectief en transparant is zodat men niet weet of er voor- of nadelen aan verbonden zijn. Als consument staat men machteloos omdat meestal inzicht en kennis ontbreekt om een juist oordeel te vellen. Nanotechnologie is zeker niet nieuw, maar de toepassing in de voedingsindustrie is in volle ontwikkeling. Nano staat voor heel klein en is afgeleid uit het Grieks wat ‘dwerg’ betekent. 1 nm is een miljardste van een meter en is veel kleiner dan een virus. In Nederland en vermoedelijk ook in België zijn al minstens 119 producten op de markt waarin mogelijk nanodeeltjes zijn verwerkt. Dit zijn bijvoorbeeld schoonmaakproducten, textiel, verpakking, maar ook cosmetica, zonnebrandcrème en voedingsproducten, waaronder mayonaise. Niet alleen de consument, ook heel wat wetenschappers stellen zich vragen over eventuele nadelige gevolgen op langere termijn. Nanodeeltjes komen in gezonde, natuurlijke voedingsmiddelen voor, maar er is een groot verschil of deze kleine deeltjes deel uitmaken van een levend organisme of door de mens zelf tijdens een productieproces worden toegevoegd.
High tech
Na genetische engineering is de nanotechnologie de nieuwe high tech poging om ons voedsel te infiltreren. Wetenschappers waarschuwen terecht dat nanotechnologie, d.w.z. de manipulatie van stoffen op de schaal van atomen en moleculen, ernstige nieuwe risico’s voor de gezondheid van de mens en het milieu kan veroorzaken. Dat er ongerustheid ontstaat tegenover deze toch vrij vreemde technologie lijkt ons logisch. Men hoeft geen wetenschapper te zijn om te beseffen dat, als er op genetisch en moleculair vlak wordt ingegrepen, de gevolgen niet te overzien zijn. Het gebruik van bepaalde kleurstoffen of andere additieven in voedingsproducten kunnen beschadigingen veroorzaken aan organen of weefsel. Bij nanotechnologie veroorzaken deze uiterst kleine deeltjes beschadigingen in onze cellen of in delen van cellen. De inbreuk gebeurt op een totaal ander niveau.
Nanotechnologie heeft als doel de natuur uit elkaar te halen en opnieuw naar eigen inzicht in elkaar te zetten. Dit is het principe van de alchemie die daar nooit in geslaagd is, maar met de huidige kennis en mogelijkheden lukt dat voor een groot deel wel. Het doel is niet om betere producten op de markt te brengen, maar wel om productieprocessen te verbeteren en te versnellen, de houdbaarheidstijden te verlengen, het uitzicht te verfraaien of om geuren en smaken aantrekkelijker te maken enz. Nanotechnologie staat louter in dienst van de economische belangen. De voorstanders proberen met mooie verhalen de mond van de consument te snoeren door te spreken over ‘design voedsel’, voedsel dat men zelf ontworpen heeft door de vorming van atomen en moleculen. Deze voedingsproducten worden verpakt in een veiligheidsverpakking die bederf of schadelijke verontreinig zou kunnen opsporen. De voedingsproducten worden samengesteld volgens de behoefte van de cliënt of de ziekte waaraan men lijdt. Zelfs het mondgevoel wordt naar wens aangepast. Te mooi om waar te zijn. Men kan hiermee voedingsproducten vloeibaarder of vaster maken, de smaak of kleur aanpassen, schadelijke ingrediënten zoals zout, zoet of vet neutraliseren. De mogelijkheden lijken onbegrensd, maar over de gevaren wordt geen woord gerept. Nanotechnologie en genetische manipulatie vullen elkaar aan, maar verhogen juist daardoor de risico’s.
Alchemie
Men hoeft geen wetenschapper te zijn om te beseffen dat niemand met deze moderne vorm van alchemie gediend is. De wetenschappers moeten eindelijk gaan beseffen dat de natuur zich niet laat manipuleren. Wij kunnen de natuur een handje toesteken door bijvoorbeeld de omgeving van akkers en tuinen van een natuurlijke beschutting te voorzien of door snoeitechnieken toe te passen. Door aan de bodem kompost of mineralen toe te voegen of de waterhuishouding technisch te beheren door te zorgen dat de bodem voldoende vochtig blijft en de gewassen zich in de juiste gewenste vochtigheidsgraad ontwikkelen. Wij kunnen enorm veel doen zonder de natuurwetten brutaal te overtreden. Een ander belangrijk aspect dat men uit het oog verliest is dat de mens nog altijd een lichaam heeft dat opgebouwd is en functioneert zoals miljoenen jaren geleden en dat we juist daardoor deelachtig zijn aan de natuur en onderworpen zijn aan de natuurwetten. De smaakpapillen worden door fastfood zodanig geprikkeld dat men zich daar mentaal op aanpast. Men vindt het na enige tijd lekker zoals een roker van zijn nicotine kan genieten. Maar juist daar ligt het gevaar van iedere vorm van verslaving. Het verteringsstelsel haalt zoveel mogelijk bruikbare substanties uit alles wat we in onze mond steken, anders zouden veel mensen niet meer overleven. De gevolgen van deze onverantwoorde voedingswijze zijn echter catastrofaal. Ziekenhuizen worden steeds groter, mensen slikken medicijnen in overvloed, de gezondheidskosten zijn voor de overheid ondraaglijk geworden. Toch willen politici niet inzien dat niet de mensheid, maar alleen het grootkapitaal er baat bij heeft. Waarom laten politici genetisch gemanipuleerde gewassen alsook nanotechnologie toe?
De trein van de vooruitgang
Men kan de trein van de vooruitgang niet tegenhouden, wordt er beweerd. Als deze trein een vernietigende lading vervoert, is het onze plicht deze tegen te houden. Er zijn twee soorten wetenschappers. Enerzijds een groep die zoekt buiten de natuur en gelooft in de eigen mogelijkheden, anderzijds een groep die juist zoekt binnen de natuurlijke wetmatigheid. Zonnepanelen en windmolens zijn twee voorbeelden hoe de natuur benut kan worden. Biologische land- en tuinbouw toont aan dat het op een natuurlijke wijze kan. Er zijn nog andere ontwikkelingen te melden die de natuur als voorbeeld gebruiken, zoals het gebruik van schimmels en zwammen om industrieel vervuilde bodem te saneren of om woestijnen weer vruchtbaar te maken. We kunnen de natuur inschakelen voor ons eigen belang zonder schade aan te brengen. Dat is de trein van de toekomst die we welkom heten.
Kiezen voor voedingsmiddelen in plaats van voedingsproducten zorgt er voor dat nanotechnologie overbodig wordt. Indien de consument de voedingsproducten in de rekken van de supermarkt laat liggen en hoofdzakelijk kiest voor verse en gezonde voedingsmiddelen, zal men niet verder investeren in deze dure nanotechnologie, hoewel ze ook in de landbouw wordt toegepast. Genetisch modificeren van de landbouw gebeurt op het niveau van atomische modificatie. Daardoor kan het DNA van zaden naar wens gerangschikt worden om andere eigenschappen te verkrijgen zoals kleur, vorm, groeiseizoen, opbrengst, houdbaarheid enz. Zo droomt men ervan om in de nabije toekomst een nanocoating op fruit aan te brengen zodat de vruchten langer houdbaar blijven en er mooi en aantrekkelijk blijven uitzien. We hebben geen nanotechnologie nodig om ons gezond te voeden en zeker niet om het wereldvoedselprobleem op te lossen. Door een onjuiste aanpak van de landbouw en de voeding is er een te laag rendement. We hebben alleen een stukje gezond verstand nodig zodat we opnieuw logisch kunnen denken. We kunnen de natuur een handje toesteken, maar niet veranderen of vervangen omdat we zelf een stuk levende natuur zijn dat onderworpen is aan de natuurwetten. Alles wat we tegen de natuur doen, doen we tegen onszelf en tegen het milieu.